بررسی اثرات طرح تجهیز، نوسازی و یکپارچه سازی اراضی بر امنیت غذایی، کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی( مطالعه موردی: دهستان میان دربند شهرستان کرمانشاه)

بدون شک یکی از اهداف توسعه روستایی دستیابی به امنیت غذایی، ارتقاء کیفیت زندکی و تقویت سرمایه اجتماعی روستاییان از طریق پروژه های نوسازی سازی اراضی کشاورزی است. یکی از طرح های توسعه ای پروژه تجهیز، نوسازی و یکپارچه سازی اراضی دهستان میان دربند شهرستان کرمانشاه در سال 1384 بوده است. هدف این طرح بهره برداری مناسب تر از اراضی، تسهیل در ارائه ی خدمات زیر بنایی و ایجاد جاده های دسترسی به مزارع می باشد. اگر چه این پروژه با نیت توسعه همه جانبه روستایی به اجرا درآمده است، اما تا کنون تاثیر آن بر امنیت غذایی، ارتقای کیفیت زندگی بهره برداران و تقویت سرمایه اجتماعی آنان مورد بررسی قرار نگرفته است. لذا هدف از این پزوهش" بررسی اثرات طرح تجهیز، نوسازی و یکپارچه سازی اراضی دهستان میان دربند شهرستان کرمانشاه بر امنیت غذایی، کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی" می باشد. طرح تحقیق در این مطالعه مبتنی بر پارادایم کیفی و با توجه به موضوع تحقیق، چند موردی است و از روش مقایسه قبل و بعد از پروژه استفاده شده است. به منظور جمع آوری اطلاعات از تکنیک های ارزیابی مشارکتی روستایی شامل: نقشه کشی، ماتریس رتبه بندی ، نمودار ون و تقویم فصلی بهره گرفته شد. هم چنین به منظور اعتبار بخشی به یافته ها از روش سه گوشه سازی(درون روشی) بهره گرفته شد. در این رویکرد از سایر روش های جمع آوری داده ها از قبیل، مصاحبه انفرادی( نیمه ساختار یافته)، بحث های گروه متمرکز و منابع اطلاعاتی متفاوت استفاده شد. واحد مورد مطالعه، روستاهای واحد عمرانی d3و d4 شامل؛ جلوگیره سفلی، صفی آباد، سراب شله، خوشینان سفلی(ده کور) و کلاه کبود وسطی بود. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از هر روستا 8 نفر و در مجموع از 40 بهره بردار که شرایط قبل و بعد از طرح را تجربه کرده بودند مصاحبه به عمل آمد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا از نوع ارتباطی و نقشه ذهنی بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که از بعد امنیت غذایی این طرح توانسته است دسترسی روستاییان را به مواد غذایی متنوع تر و قدرت خرید آنان را افزایش دهد. بهبود زیرساخت های روستا، افزایش درآمد بهره برداران، مهاجرت معکوس و اشتغال زایی از اثرات طرح بر کیفیت زندگی بوده است. اما برداشت بی رویه از لایه های خاک زراعی، جا به جایی زهکش ها و در نتیجه ماندابی شدن اراضی و بالاخره افزایش مصرف سموم و کودهای شیمیایی، نارسایی های زیست محیطی را پس از اجرای طرح به دنبال داشته است. نهایتا از بعد سرمایه اجتماعی، نتایج نشان داد که اگر چه ارتباط بهره برداران با ارگان های دولتی بیشتر شده است اما به دلیل تقسیم آب، حس اعتماد و انسجام گروهی در بین بهره برداران کاهش یافته است.